Zwykłe kłopoty z pamięcią czy demencja?

Pamięć człowieka jest systemem niejednorodnym. Pamięć długotrwała związana jest z odtwarzaniem, krótkotrwała wspiera bieżące kodowanie i odtwarzanie informacji (mocno związana z uwagą), sensoryczna (ultrakrótka, związana jest ze zmysłami). Pod pojęciem pamięci kryje się wiele odrębnych wewnętrznie zintegrowanych systemów. Ich wspólną cechą jest użyteczność, tj. możliwość korzystania z informacji.

Kłopoty z pamięcią

Boimy się, że kłopoty z pamięcią oznaczają początek rozwijającej się demencji. Czasami tak jest, ale często nie. Zaburzenia pamięci mogą pojawić się w każdym wieku i wynikać z niewyspania, przemęczenia, stresu, PTSD, zaburzeń nastroju (depresja, lęk, żałoba), niedoborów witamin i mikroelementów, być skutkiem nadużywania leków, alkoholu lub szkodliwych substancji – zatrucia organizmu, wrodzonych trudności w koncentracji uwagi (ADHD/ADD), zaburzeń hormonalnych (szczególnie w okresie menopauzy), być skutkiem pochorobowym.

Pojedyncze trudności z pamięcią, które nie dezorganizują życia i ostatecznie same mijają, nie powinny budzić niepokoju. Wiedząc, że w naszym życiu występują sytuacje, które mogą mieć wpływ na pamięć, można sobie radzić robiąc notatki, używając kalendarza i przypomnień w telefonie, koncentrując uwagę na danej czynności (np. mówiąc na głos „zamykam drzwi”), włączając rutynę w codzienne czynności (np. klucze zawsze odkładam w to samo miejsce).

Natomiast, jeśli zaburzeniom pamięci i koncentracji uwagi towarzyszą zaburzenia innych funkcji poznawczych (planowanie działania, myślenie i analiza danych, pisanie i liczenie) oraz dodatkowo towarzyszy im obniżona kontroli emocji (płaczliwość, wybuchowość, nasilony lęk) lub zmiany zachowania, które wyraźnie zakłócają codzienne funkcjonowanie - warto zwrócić się o poradę do psychologa, psychiatry lub neurologa.

Osoby starsze a kłopoty z pamięcią

W późniejszym wieku, szczególnie po 75 r.ż., kłopoty z pamięcią mogą być konsekwencją naturalnego starzenia się organizmu, w tym także mózgu. U osób starszych słabnie pamięć krótkotrwała, czyli zmniejsza się zdolność do zapamiętywania bieżących informacji, np. miejsca odłożenia kluczy, godziny spotkania, imienia nowo poznanej osoby, itp. Dużo łatwiej jest im przygotować ulubioną potrawę czy przywołać z pamięci dawne wydarzenia i towarzyszące im emocje, ponieważ informacje zmagazynowane w pamięci długotrwałej są utrwalone i najdłużej pozostają dostępne.

Kłopoty z pamięcią u osób starszych nie powinny budzić niepokoju, jeśli są to tylko:

•  trudności ze znalezieniem kluczy, okularów itp.,

•  zapominanie nazwisk nowo poznanych osób,

•  trudności w zapamiętaniu listy zakupów,

• zapominanie o spotkaniu, załatwieniu zaplanowanych spraw, zapłaceniu rachunków,

•  zapominanie o szczegółach niedawnej rozmowy,

•  trudności w odtworzeniu fabuły obejrzanego filmu, powtórzeniem usłyszanych w radio lub TV informacji.

Sygnały mogące świadczyć o rozwijającej się demencji:

•  gubienie się w dobrze znanych miejscach,

•  utrata poczucie czasu,

•  wycofanie się z codziennych aktywności, zaniechanie lub dziwna zmiana codziennych nawyków takich jak np. higiena osobista, zakupy, przygotowanie posiłków, sprzątanie,

•  zapominanie, że coś miało miejsce (rozmowa, spotkanie, zjedzenie śniadania, zakup czegoś) i niemożność przypomnienia sobie o tym,

•  zapominanie, że coś się posiada, np. samochód,

•  gubienie wątku rozmowy lub własnej wypowiedzi,

•  powtarzanie tych samych pytań niezależnie od otrzymanej odpowiedzi,

•  odkładanie rzeczy w nietypowe miejsca (np. telefon do lodówki),

•  częste mylenie lub zapominanie nazw przedmiotów, mówienie zamiast nazwy – opisowo np. to coś do mycia zębów,

•  zapominanie lub mylenie imion najbliższych osób,

•  zmiana usposobienia np. osoba spokojna staje się wybuchowa i kłótliwa albo osoba niegdyś pogodna i towarzyska staje się wycofana albo osoba do tej pory samodzielnie funkcjonująca zgłasza lęk przed pozostawaniem samemu w domu,

•  nagłe nieuzasadnione zmiany nastroju,

•  oskarżenia, często kierowane do najbliższych, że ktoś chce go/ją otruć albo coś zostało ukradzione,

•  halucynacje, tj. widzenie i słyszenie nieistniejących postaci ludzi lub zwierząt, czasem prowadzenie z nimi rozmowy.

Powyższe objawy są tylko przykładami, które powinny skłonić do konsultacji z psychologiem, psychiatrą, neurologiem. Warto pamiętać, że każda osoba z demencją zachowuje się w indywidualny sposób. W każdym przypadku niezbędna jest diagnoza specjalisty.

Niezwykle wartościowym dziełem obrazującym nasilające się kłopoty z pamięcią z powodu postępującej demencji jest film „Ojciec” (2020) z Anthony Hopkinsem w roli głównej. Film zdobył 2 nagrody Oscar, 16 innych nagród i 47 nominacji. Warto obejrzeć.

Kontakt

Warszawa, Al. Wyzwolenia 18 lok.15 (6 piętro)

(Plac Zbawiciela, klatka pod szyldem Klucze, 6 piętro)

Strona www stworzona w kreatorze WebWave.