3 fazy wypalenia zawodowego

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wpisała wypalenie zawodowe do Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11 jako syndrom, nie jako chorobę. W Polsce ICD-11 zacznie obowiązywać najwcześniej od 2024 r.

Lekarze nie będą mogli będą wystawiać L4 z powodu wypalenia zawodowego. Z drugiej strony nie oznacza to, że nie można będzie uzyskać zwolnienia lekarskiego na inne schorzenia związane z pracą. W wielu przypadkach można wskazać choroby fizyczne i psychiczne jako konsekwencje przemęczenia, narastającego stresu i innych trudności w sferze zawodowej.

Zjawisko wypalenia może stanowić podłoże dla niektórych jednostek chorobowych, ale samo w sobie nie jest chorobą.

3 fazy wypalenia zawodowego

Syndrom wypalenia zawodowego to zespół objawów psychicznych i somatycznych, które są następstwem przewlekłego stresu. W przebiegu wypalenia zawodowego można wyróżnić 3 fazy:

Stresująca praca powoduje wyczerpanie emocjonalne

Ochrona przed wyczerpaniem prowadzi do depersonalizacji

Pogarsza się efektywność i jakość pracy. Pojawiają się zaburzenia nastroju, obniżona ocena własnych możliwości

ETAP I  WYCZERPANIE

- Poczucie odpływu sił i emocjonalnej pustki na skutek przeciążenia pracą, nierealistycznych oczekiwań lub znudzenia pracą.

- Częste są bóle głowy, zaburzenia snu, poczucie ciągłego zmęczenia, skargi hipochondryczne, zaburzenia apetytu, napięcie emocjonalne, płaczliwość, rozdrażnienie, chęć „rzucenia tego wszystkiego”.

ETAP II DEPERSONALIZACJA

- W obronie przed wyczerpaniem pojawiają się obojętne formy zachowania wobec współpracowników, podwładnych, klientów.

- Pojawia się: cynizm, unikanie kontaktów, deprecjonowanie innych.

- Narastają trudności w komunikowaniu się.

- Zachowane są pozory zawodowych kompetencji, ale jakość wykonywanej pracy zdecydowanie pogarsza się.

ETAP III TOTALNE ZMĘCZENIE, DEPRESJA, OBNIŻONA OCENA WŁASNYCH MOŻLIWOŚCI

- Ten etap łączy wszystkie dotychczasowe oznaki wypalenia.

- Osoby w tej fazie stają się konfliktowe, agresywne i/lub wycofane. Widoczne są kryteria depresji i zaburzeń lękowych. Poczucie osamotnienia.

- Pojawia się przekonanie o braku własnych kompetencji.

- Praca staje się dla nich źródłem udręki.

Jeśli wcześniej pracownik nie wprowadził niezbędnych zmian, by przeciwdziałać dalszemu wypaleniu, to na tym etapie, w poczuciu bezsilności, zazwyczaj rezygnuje z pracy, idzie na długoterminowe zwolnienie lekarskie, zgłasza się do psychologa, psychiatry lub psychoterapeuty. Lub - w gorszej wersji wydarzeń - tłumi poczucie cierpienia alkoholem lub innymi używkami.

Kto jest w grupie ryzyka wypalenia zawodowego?

Problem wypalenia może dotyczyć każdego i na każdym stanowisku, jednak największe ryzyko związane jest z:

- pełnieniem funkcji stresogennych (np. kierowniczych) lub z zawodami wymagającymi intensywnych kontaktów z innymi ludźmi;

- predyspozycjami osobowościowymi – osoby ambitne, wymagające od siebie nieustannego rozwoju i awansów, skłonne do perfekcjonizmu, emocjonalnie zaangażowane, traktujące pracę jako misję, pracoholicy są bardziej narażone na wypalenie zawodowe niż osoby umiejące zachować dystans do pracy i tzw. work-life-balance;

- otoczeniem zawodowym i organizacją pracy – nadmierna biurokracja, nieadekwatne wynagrodzenie,  ilość pracy (za dużo/za mało), warunki pracy (hałas, gorąco, przeciążenie pracą fizyczną), brak możliwości rozwoju i przede wszystkim – brak wsparcia społecznego to organizacyjne czynniki zwiększające ryzyko przeciążenia pracą;

- rolą w pracy – niejasny zakres zadań, odpowiedzialność za innych przy jednoczesnym braku samodzielności i braku możliwości podejmowania decyzji (stanowiska kierownicze) lub brak udziału w podejmowaniu decyzji co do własnego stanowiska pracy;

- złymi relacjami w pracy – z przełożonym, ze współpracownikami, co przekłada się na brak wsparcia społecznego

Nie bez znaczenia są też poza zawodowe źródła stresu:

– problemy rodzinne, kryzysy życiowe,

- wzorce zachowań: nie radzenie sobie ze zmianami, mała motywacja;

- konflikt wartości – brak identyfikacji z firmą, niezgoda na strategię firmy.

Kontakt

Warszawa, Al. Wyzwolenia 18 lok.15 (6 piętro)

(Plac Zbawiciela, klatka pod szyldem Klucze, 6 piętro)

Strona www stworzona w kreatorze WebWave.